De notaris heeft geheimhoudingplicht. Als het testament wordt bekendgemaakt, kan er onvrede ontstaan bij benadeelde erfgenamen. De notaris kan dan nooit uitleggen waarom de overledene de een uitsloot of de ander benadeelde. Maar de erflater kan dat wel zélf, in een bijgevoegde brief of in de tekst van het testament. De onvrede zal het niet voorkomen, het onbegrip misschien wel.
Onvrede benadeelde erfgenamen
Een testament aanvechten bij de rechter kan alleen op basis van twijfel aan de geestelijke vermogens van de erflater op het moment van opstelling. Dat is echter zeer moeilijk aantoonbaar. Ook al vinden benadeelde erfgenamen soms dat de man of vrouw in kwestie onder invloed stond van een kwade genius, ook daar kan een rechter weinig mee beginnen. En dus blijft de onvrede gewoonlijk binnenskamers. “Maar ze willen vaak wel weten wáárom ze werden uitgesloten,” zegt Daniëlle van Iperen-Roepers. “In veel gevallen heeft de erflater de argumenten daarvoor uit de doeken gedaan bij ons. Echter als notaris hebben we een geheimhoudingsplicht. En die strekt zich over het graf uit. Wij vertellen dus niets. Gelukkig maar, want dankzij die zwijgplicht kan de man of vrouw die een testament laat opstellen volkomen vrijuit bij ons spreken.”
Argumentatie erflater in uiteenzetting
Maar terwijl de lippen van de notaris verzegeld zijn, geldt dat niet voor die van de erflater zelf. Er is eigenlijk geen reden de beweegredenen voor de verdeling van de erfenis niét uiteen te zetten. “Soms kan dat het best in de vorm van een al dan niet handgeschreven brief, die we bij het testament voegen. Soms is het beter die argumenten in de tekst van het testament zelf op te nemen. Het ligt er eigenlijk aan hoe uitvoerig de uiteenzetting moet zijn,” aldus Daniëlle van Iperen. “Stel dat er twee dochters zijn. De ene krijgt driekwart en de andere maar een kwart van de erfenis. Dan kan de vader die keuze verdedigen door erop te wijzen dat de vrouw die een kwart krijgt tijdens haar leven al heel veel door hem financieel is ondersteund. De verdeling is dan geen straf maar juist een middel om de balans aan het eind alsnog in evenwicht te krijgen. Of ze dit zal accepteren, weet je niet, maar je hebt er als erflater in ieder geval wel een goede poging toe gedaan.”
Voorkom rechtsgang benadeelde erfgenamen
De opening van een testament creëert altijd verwachtingen. De neef die nooit langskwam heeft misschien toch met de toekenning van een bedrag gerekend. Of de zoon die al tientallen jaren in onmin leefde, kon zich allicht niet voorstellen dat de pijn daarover zich tot de verdeling met zijn broers zou uitstrekken. Een ervaren notaris voorziet niet alleen de verwachting, maar ook de teleurstelling. Een bijgevoegde brief of tekst in het testament verguldt misschien slechts de pil maar kan ook een even teleurstellende rechtsgang voorkomen.
Daniëlle Van Iperen-Roepers is notaris familierecht en mediator bij Ellens & Lentze, notariaat en mediation in Den Haag.
