In het erfrecht kennen we helaas maar twee tarieven: het lage voor directe verwanten, het hoge voor alle anderen. Wie geld wil nalaten aan vrienden moet accepteren dat zij daarover veel erfbelasting moeten betalen. Er zijn echter twee omwegen.
Legaat vrij van recht
Het hemd is nader dan de rok, maar soms geldt dat eerder voor een levenslange vriend dan voor een broer die je niet luchten kan. Er zijn veel emotionele redenen om de buurman die je in je laatste jaren dagelijks heeft bezocht wel op te nemen in je testament en de zus die nooit langskwam niet. Maar ja, dat hoge tarief… wat blijft er uiteindelijk voor hem over? Je kunt stellen dat elk bedrag toch maar mooi meegenomen is, maar het blijft wrang. Daarom wordt er soms gekozen voor een legaat ‘vrij van recht’. Juist het feit dat dit een nettobedrag is, betekent dat er voor de erfgenaam een forse adder onder het gras kan zitten, stelt Daniëlle van Iperen-Roepers.
Een goed doel
“Wanneer je alles nalaat aan een goed doel is dat verplicht de erfenis af te wikkelen, dus ook het legaat uit te betalen en de erfbelasting daarop te betalen. Dat mag. Waar deze omweg voor mij een onsympathieke wordt, is het punt waarop de legaten en vooral de bedragen daarin zich opstapelen en het goede doel wél de lasten maar nauwelijks de lusten ervan krijgt. Als je het te bont maakt, loop je als erflater het risico dat het goede doel voor de erfenis bedankt. Dan krijgen de vrienden helemaal niets en gaat heel de erfenis naar de naaste verwanten.”
”Bij spullen heeft de notaris bij het taxeren voor de erfbelasting slechts oog voor de marktwaarde. Die is gewoonlijk laag. De emotionele waarde daarentegen wordt niet belast.”
Nalaten in goederen
Een sympathieke omweg is die van het schenken in goederen. Een verzameling boeken of CD’s, een piano, een compleet servies, dat zijn ‘dingen’ die voor de vrienden vaak niet alleen een gebruikswaarde hebben, maar ook een emotionele betekenis. Stel dat je altijd al een piano had willen bezitten, maar er geen durfde kopen omdat je spel veel slechter was dan dat van de vriend en je huisgenoten de aanschaf te duur vonden, dan is dit de ideale uitweg. “Natuurlijk worden nagelaten spullen getaxeerd voor de erfbelasting, maar voor de marktwaarde,” zegt Daniëlle van Iperen. “Die is gewoonlijk vrij laag. De emotionele waarde daarentegen wordt niet belast. Natuurlijk, als je iemand een Stradivarius nalaat wordt het anders, maar vooral omdat die direct voor veel geld verkocht kan worden.”
Codicil
Welke vriend of vriendin wat krijgt kan worden vastgelegd in een handgeschreven en gedateerd codicil, dat simpelweg bij het testament wordt gevoegd. Zonder veel moeite en zonder extra kosten dus. “En als één van die vrienden in de loop der tijd alsnog in ongenade valt, kan de naam gewoon worden geschrapt of vervangen,” besluit Daniëlle van Iperen. Inderdaad, wie de hemd is en wie de rok, ook dat kan verschillen in een mensenleven.
Daniëlle van Iperen-Roepers is notaris bij Ellens & Lentze Notariaat in Den Haag.
